अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी एलन मस्क यांच्या Department of Government Efficiency (DOGE) या विभागातून होणाऱ्या बचतीचा एक भाग करदात्यांना परत करण्याच्या प्रस्तावाला पाठिंबा दर्शविला आहे. ट्रम्प यांनी हा निर्णय “अविश्वसनीय संख्या” म्हणून पुढे आणला आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, DOGE विभागातून सुमारे १ ट्रिलियन डॉलर्सची बचत करण्याचे लक्ष्य आहे, आणि त्यातील २०% रक्कम अमेरिकन नागरिकांना ‘स्टिम्युलस चेक’ म्हणून परत करण्याचा विचार आहे. उर्वरित २०% रक्कम राष्ट्रीय कर्ज फेडण्यासाठी वापरली जाईल.
DOGE विभागाची भूमिका आणि मस्कचे धोरण
DOGE विभागाचे प्रमुख एलन मस्क यांनी सरकारी खर्चात मोठ्या प्रमाणात कपात करून अब्जावधी डॉलर्सची बचत केली आहे. या बचतीमुळे सरकारला करदात्यांना थेट आर्थिक मदत करणे शक्य होणार आहे. मस्क यांच्या या योजनेला ट्रम्प यांनी पाठिंबा दिला असला तरी, त्यांच्या कार्यपद्धतीबद्दल अनेक राजकीय नेते आणि नागरिकांमध्ये चिंता व्यक्त होत आहे. मस्क यांच्या ‘जलद आणि कमी खर्चात काम करा’ या धोरणामुळे सरकारी यंत्रणेत मोठ्या प्रमाणात कपाती झाल्या आहेत, ज्यामुळे काही महत्त्वाच्या सरकारी सेवांवर परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
कुठून आली ही बचत?
DOGE विभागाने सध्या सुमारे ५५ अब्ज डॉलर्सची बचत केली असून, यातील मोठा भाग U.S. Agency for International Development, Consumer Financial Protection Bureau, आणि Department of Education यासारख्या विभागांमधील कार्यक्रम आणि कर्मचाऱ्यांची संख्या कमी करून मिळवला गेला आहे. हे बदल ट्रम्प यांच्या रिपब्लिकन पक्षाच्या पायाभूत मतदारांना आवडतील अशाच आहेत.
स्टिम्युलस चेकचा प्रस्ताव
ट्रम्प यांच्या म्हणण्यानुसार, या बचतीमधून अमेरिकन नागरिकांना थेट आर्थिक मदत मिळेल. हे चेक COVID काळातील स्टिम्युलस पॅकेजसारखे असतील, परंतु या वेळी ही रक्कम नवीन कर्ज घेऊन दिली जाणार नाही, तर सरकारी बचतीतूनच ती वितरित केली जाईल. मस्क यांनी या प्रस्तावाला ‘सार्वजनिक लाभांश’ असे संबोधले आहे.
चिंताचे मुद्दे
तथापि, मस्क यांच्या कार्यपद्धतीबद्दल अनेक चिंता आहेत. त्यांचे ‘अतिशय कमी खर्चात काम करा’ हे धोरण खाजगी क्षेत्रात यशस्वी ठरू शकते, परंतु सरकारी यंत्रणेत अशा पद्धतींमुळे महत्त्वाच्या सेवांवर परिणाम होऊ शकतो. उदाहरणार्थ, टेस्ला कंपनीत त्यांनी कमी खर्चासाठी अनेक बदल केले, परंतु सरकारी सेवांमध्ये अशा बदलांचा परिणाम नागरिकांवर होऊ शकतो.
निष्कर्ष
ट्रम्प यांच्या या प्रस्तावामुळे अमेरिकन नागरिकांना थेट आर्थिक मदत मिळण्याची शक्यता आहे, परंतु मस्क यांच्या कार्यपद्धतीबद्दलच्या चिंतांकडे दुर्लक्ष करता येणार नाही. सरकारी यंत्रणेत कमी खर्चाचे धोरण योग्य रीतीने राबविले गेले तरच या प्रस्तावाचा खरा फायदा होऊ शकेल. त्याशिवाय, हा प्रस्ताव फक्त एक ‘लोकप्रियतेचा खेळ’ ठरू शकतो.
अशाप्रकारे, DOGE विभागातील बचत आणि त्यातून करदात्यांना मिळणारा लाभ या प्रस्तावाचा अंमलबजावणीवर अवलंबून आहे. आता पाहावयाचे आहे की, हा प्रस्ताव खरोखरच अमेरिकन नागरिकांना फायदा पोहोचवू शकेल का!
