१ फेब्रुवारी, २०२५ रोजी केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी सादर केलेला संघीय अर्थसंकल्प २०२५ हा भारताच्या मध्यमवर्गीयांसाठी एक स्वप्नसदृश अर्थसंकल्प ठरला आहे. या अर्थसंकल्पात मध्यमवर्गीयांसाठी करमाफी, रोजगार निर्मिती, कृषी विकास, आरोग्य सेवा सुधारणा आणि अनेक नवीन योजनांचा समावेश करण्यात आला आहे. या अर्थसंकल्पातील प्रमुख घोषणा आणि त्याचा देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर होणारा परिणाम याबद्दल या ब्लॉगमध्ये माहिती घेऊया.
१. मध्यमवर्गीयांसाठी करमाफी
अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये सर्वात महत्त्वाची घोषणा म्हणजे १२ लाख रुपयांपर्यंतच्या उत्पन्नावर करमाफी. या नवीन कर सुधारणांमुळे मध्यमवर्गीय नागरिकांना अधिक खर्च करण्यासाठी आणि गुंतवणूक करण्यासाठी अधिक पैसे उपलब्ध होतील.
- १२ लाख रुपयांपर्यंत उत्पन्न: करमुक्त
- १२.७५ लाख रुपयांपर्यंत उत्पन्न: मानक वजावट (७५,००० रुपये) लागू केल्यानंतर करमुक्त
- नवीन कर स्लॅब:
- ० ते ४ लाख: ०%
- ४ ते ८ लाख: ५%
- ८ ते १२ लाख: १०%
- १२ ते १६ लाख: १५%
- १६ ते २० लाख: २०%
- २० ते २४ लाख: २५%
- २४ लाख पेक्षा जास्त: ३०%
२. बिहारमध्ये मखाना बोर्डची स्थापना
कृषी क्षेत्रातील विकासासाठी बिहारमध्ये मखाना बोर्ड स्थापन करण्यात येणार आहे. या बोर्डद्वारे मखानाचे उत्पादन, प्रक्रिया, मूल्यवर्धन आणि विपणन सुधारण्यासाठी प्रयत्न केले जातील. हा कदम शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ करण्यास मदत करेल.
३. रोजगार निर्मितीचे महत्त्वाकांक्षी लक्ष्य
अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये २२ लाख नोकऱ्या निर्माण करण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे. यासाठी फुटवेअर आणि लेदर सेक्टरमध्ये उत्पादकता, गुणवत्ता आणि स्पर्धात्मकता वाढविण्यावर भर देण्यात आला आहे.
४. UDAN योजनेत सुधारणा
क्षेत्रीय विमानसेवा वाढविण्यासाठी UDAN योजनेत सुधारणा करण्यात आली आहे. या योजनेद्वारे १२० नवीन गंतव्यस्थानांना जोडण्याचे आणि पुढील १० वर्षांत ४ कोटी प्रवाशांना सेवा पुरवण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे.
५. आरोग्य सेवा आणि औषधांवरील सवलत
कर्करोग आणि जीवनरक्षक औषधांवरील मूलभूत सीमाशुल्क (BCD) रद्द करण्यात आले आहे. यामुळे या औषधांची किंमत कमी होऊन रुग्णांना मोठी आर्थिक मदत होईल.
६. ऊर्जा क्षेत्रातील गुंतवणूक
ऊर्जा क्षेत्रातील गुंतवणूक १८% ने वाढविण्यात आली आहे. २०२५-२६ साठी ऊर्जा क्षेत्रासाठी ८१,१७४ कोटी रुपये वाटप करण्यात आले आहे.
७. लहान आणि मध्यम उद्योगांसाठी सुविधा
- MSME क्षेत्रासाठी गुंतवणूक आणि उलाढाल मर्यादा वाढविण्यात आली आहे.
- स्वनिर्धारित क्रेडिट कार्ड: लहान उद्योगांसाठी ५ लाख रुपयांच्या मर्यादेसह क्रेडिट कार्ड सुरू करण्यात येणार आहे.
८. पर्यटन क्षेत्राला चालना
देशातील पर्यटन क्षेत्राला चालना देण्यासाठी टॉप ५० पर्यटन स्थळे विकसित करण्याची घोषणा करण्यात आली आहे. याशिवाय, e-visa सुविधा आणि होमस्टे योजनांसाठी MUDRA कर्ज देण्यात येणार आहे.
९. नवीन कर सुधारणांचे फायदे
- युवा करदात्यांसाठी सोय: नवीन कर व्यवस्थेमुळे युवा करदात्यांना कर बचतीसाठी गुंतवणूक करण्याची गरज नाही.
- कर लाभ:
- १२ लाख रुपये उत्पन्न: ८०,००० रुपये कर लाभ
- १८ लाख रुपये उत्पन्न: ७०,००० रुपये कर लाभ
- २५ लाख रुपये उत्पन्न: १,१०,००० रुपये कर लाभ
१०. भारताची आर्थिक प्रगती
अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये भारताच्या आर्थिक प्रगतीसाठी अनेक महत्त्वाच्या पावलांची घोषणा करण्यात आली आहे. यात न्यूक्लियर एनर्जी मिशन, क्लीन टेक मॅन्युफॅक्चरिंग, इलेक्ट्रिक व्हीइकल्स आणि स्टार्टअप्स यांना प्रोत्साहन देण्यावर भर देण्यात आला आहे.
निष्कर्ष
संघीय अर्थसंकल्प २०२५ हा भारताच्या मध्यमवर्गीयांसाठी एक स्वप्नसदृश अर्थसंकल्प ठरला आहे. करमाफी, रोजगार निर्मिती, कृषी विकास, आरोग्य सेवा सुधारणा आणि नवीन योजनांद्वारे देशाच्या आर्थिक प्रगतीसाठी मजबूत पाया रचण्यात आला आहे. हा अर्थसंकल्प भारताला आत्मनिर्भर भारत आणि विकसित भारत बनवण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल आहे.
संघीय अर्थसंकल्प २०२५: वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
१. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये करमाफीची तरतूद कोणत्या उत्पन्नापर्यंत आहे?
उत्तर: अर्थसंकल्प २०२५ नुसार, १२ लाख रुपयांपर्यंतच्या उत्पन्नावर कोणताही कर भरावा लागणार नाही. याशिवाय, मानक वजावट (७५,००० रुपये) लागू केल्यानंतर **१२.७५ लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न** करमुक्त होईल.
२. नवीन कर स्लॅबमध्ये कोणते बदल आहेत?
उत्तर: नवीन कर स्लॅब खालीलप्रमाणे आहेत:
– ० ते ४ लाख: ०%
– ४ ते ८ लाख: ५%
– ८ ते १२ लाख: १०%
– १२ ते १६ लाख: १५%
– १६ ते २० लाख: २०%
– २० ते २४ लाख: २५%
– २४ लाख पेक्षा जास्त: ३०%
३. बिहारमध्ये मखाना बोर्डची स्थापना का करण्यात आली आहे?
– **उत्तर:** बिहारमध्ये **मखाना बोर्ड** स्थापन करण्याचा उद्देश मखानाचे उत्पादन, प्रक्रिया, मूल्यवर्धन आणि विपणन सुधारणे हा आहे. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढेल आणि कृषी क्षेत्राला चालना मिळेल.
४. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये रोजगार निर्मितीचे लक्ष्य किती आहे?
उत्तर: अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये २२ लाख नोकऱ्या निर्माण करण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे. यासाठी फुटवेअर आणि लेदर सेक्टरमध्ये गुंतवणूक वाढविण्यावर भर देण्यात आला आहे.
५. UDAN योजनेत कोणते बदल करण्यात आले आहेत?
उत्तर: UDAN योजनेत सुधारणा करून १२० नवीन गंतव्यस्थानांना जोडण्याचे आणि पुढील १० वर्षांत ४ कोटी प्रवाशांना सेवा पुरवण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे.
६. आरोग्य सेवा आणि औषधांसाठी कोणती सवलत देण्यात आली आहे?
उत्तर:कर्करोग आणि जीवनरक्षक औषधांवरील **मूलभूत सीमाशुल्क (BCD) रद्द** करण्यात आले आहे. यामुळे या औषधांची किंमत कमी होऊन रुग्णांना मोठी आर्थिक मदत होईल.
७. MSME क्षेत्रासाठी कोणती सुविधा उपलब्ध करण्यात आली आहे?
उत्तर:
– MSME क्षेत्रासाठी गुंतवणूक आणि उलाढाल मर्यादा वाढविण्यात आली आहे.
स्वनिर्धारित क्रेडिट कार्ड: लहान उद्योगांसाठी ५ लाख रुपयांच्या मर्यादेसह क्रेडिट कार्ड सुरू करण्यात येणार आहे.
८. पर्यटन क्षेत्राला चालना देण्यासाठी कोणती योजना सुरू करण्यात आली आहे?
उत्तर: देशातील पर्यटन क्षेत्राला चालना देण्यासाठी टॉप ५० पर्यटन स्थळे विकसित करण्याची घोषणा करण्यात आली आहे. याशिवाय, e-visa सुविधा आणि होमस्टे योजनांसाठी MUDRA कर्ज देण्यात येणार आहे.
९. युवा करदात्यांसाठी नवीन कर व्यवस्थेचे काय फायदे आहेत?
उत्तर: नवीन कर व्यवस्थेमुळे युवा करदात्यांना कर बचतीसाठी गुंतवणूक करण्याची गरज नाही. त्यांना त्यांच्या उत्पन्नातून अधिक पैसे खर्च करण्यासाठी आणि गुंतवणूक करण्यासाठी मोकळीक मिळेल.
१०. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये ऊर्जा क्षेत्रासाठी किती गुंतवणूक करण्यात आली आहे?
उत्तर:ऊर्जा क्षेत्रासाठी ८१,१७४ कोटी रुपये वाटप करण्यात आले आहे, जे मागील वर्षीच्या तुलनेत १८% ने वाढले आहे.
११. न्यूक्लियर एनर्जी मिशनचा उद्देश काय आहे?
उत्तर: न्यूक्लियर एनर्जी मिशनद्वारे लहान मॉड्युलर रिऍक्टर्स (SMR) च्या संशोधन आणि विकासावर भर देण्यात येणार आहे. यासाठी २०,००० कोटी रुपये वाटप करण्यात आले आहे.
१२. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये स्टार्टअप्ससाठी कोणती सुविधा आहे?
उत्तर:स्टार्टअप्ससाठी **फंड ऑफ फंड्स** योजना सुरू करण्यात आली आहे. यामुळे स्टार्टअप्सला अधिक गुंतवणूक आणि आर्थिक सहाय्य मिळेल.
१३. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये कृषी क्षेत्रासाठी कोणती योजना सुरू करण्यात आली आहे?
उत्तर:कृषी क्षेत्रासाठी **आत्मनिर्भर धान्य योजना** सुरू करण्यात आली आहे, ज्यामध्ये तूर, उडीद आणि मसूर या डाळींच्या उत्पादनावर भर देण्यात येणार आहे.
१४. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये गिग वर्कर्ससाठी कोणती सुविधा आहे?
उत्तर: गिग वर्कर्ससाठी **PM जन आरोग्य योजनेअंतर्गत आरोग्यसेवा** उपलब्ध करण्यात येणार आहे. याशिवाय, त्यांना **e-Shram पोर्टलवर नोंदणी** करून ओळखपत्र मिळेल.
१५. अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये रक्षण खर्च किती आहे?
उत्तर: २०२५-२६ साठी रक्षण खर्च ४.९१ लाख कोटी रुपये इतका ठेवण्यात आला आहे.
**#अर्थसंकल्प२०२५ #FAQ #मध्यमवर्ग #करमाफी #आत्मनिर्भरभारत**